Tijdens de vele concerten in de Gaudeamus Muziekweek klinken ook veel nieuwe werken waarvan de inkt nog maar net droog is. Wij gingen in gesprek met een aantal componisten die vertellen over de compositie die zij in opdracht van ons geschreven hebben. Te beginnen met Jonás Bisquert. Samen met festival Beyond (voorheen Oriental Landscapes) gaven we hem carte blanche met als enige richtlijn het thema water. Aan de hand daarvan heeft hij een erg bijzonder stuk geschreven voor New European Ensemble, Vocaal Ensemble Vocorte en de dichteres Randa Awad. Op 8 september is het voor het eerst te horen op de Weerdsluis, tussen EKKO en het Muzieklokaal in.
Jonás is een muzikale duizendpoot. Hij vertelt me dat zijn muzikale basis ligt in het zuiden van Spanje, waar hij is geboren. Hier heeft hij een zeer verfijnd ritmegevoel ontwikkeld, dat hij ook doceert aan het Conservatorium van Amsterdam. Kenmerkend voor Bisquert is zijn brede en open blik waarmee hij de wereld benadert. Zo heeft hij in 2004 een scholarship gevolgd in Indonesië, waar hij veel heeft samengewerkt met Indonesische musici en zich zodoende deze muzikale traditie en diens instrumenten eigen heeft gemaakt. Daarnaast werkt hij inmiddels al acht jaar samen met musici in asielzoekerscentra.
Zijn rol is daar nadrukkelijk niet als docent, het gaat hier vooral om het samenspelen en naar elkaar luisteren. Daar speelt hij samen met musici uit onder andere Afghanistan, Eritrea en Syrië. “Door zulke samenwerkingen worden ideeën gestimuleerd en groeit je gehoor, en dat verrijkt!” Als een vis in het water tussen al deze muziekstijlen heeft Jonás een compleet eigen stijl ontwikkelt die niet zomaar in één hokje past.
Poëzie
Voor dit stuk heeft hij zich zogezegd laten inspireren door water. De titel Nocturne In European Waters suggereert al iets van de thematiek van het stuk. Zo licht Bisquert toe dat water vol tegenstellingen zit: zo kan een rivier mensen bij elkaar brengen, maar ook verdelen. Een oceaan is een enorme barrière tussen verschillende continenten, maar tegelijkertijd ook de brug. Op een meer metaforisch niveau is er ook een tegenstelling tussen het poëtische en politieke aspect van water.
In zijn voorbereidingen voor dit stuk heeft hij een uitgebreide studie gedaan naar poëzie over water. Daar is een selectie uit voortgekomen van vier gedichten van een Syrische, een Portugese en twee Nederlandse dichters, waarin het poëtische en het politieke worden verenigd. Zoals bijvoorbeeld in het gedicht van de Palestijns-Syrische Randa Awad, die zelf als vocalist tijdens de uitvoering aanwezig is, waarin haar ervaring van water symbool staat voor haar reis naar Europa.
Buitenconcert
En waar zou een stuk over water anders moeten plaatsvinden dan op het water? Al vanaf het begin van het schrijfproces van de componist heeft de locatie een grote rol gespeeld. Zo heeft hij vooraf al gezeten met New European Ensemble en Vocaal Ensemble Vocorte met eigenlijk een hele simpele vraag: wat willen en kunnen jullie doen? Tot zijn plezier stonden de musici voor erg veel open. Dat heeft een stuk opgeleverd waarin beweging een integraal onderdeel is van de compositie.
Zo staan de bewegingen en verplaatsingen over de kades van de Weerdsluis altijd in directe relatie tot de muziek. Tegelijkertijd levert zo’n buitenconcert ook allemaal praktische bezwaren op: moet je dit versterken? Waar staat of zit het publiek ten opzichte van de musici? Dat zijn niet alleen een praktische keuzes maar ook een artistieke: “Dit concert gaat om nabijheid, reflectie en intimiteit. Een zachter geluid kan er juist voor zorgen dat de sfeer tussen de musici en publiek heel intiem wordt.” Zo’n locatie kan bijdragen aan de intimiteit die Jonás hoopt te bereiken, maar uiteindelijk is het “de magie van muziek die in staat is mensen te betrekken.”
Meer informatie over de première van Nocturne In European Waters op 8 september op de Weerdsluis