Tijdens de vele concerten in Gaudeamus Festival 2022 klinken ook veel nieuwe werken waarvan de inkt nog maar net droog is. Wij gingen in gesprek met een aantal componisten die vertellen over de compositie die zij in opdracht van ons schreven. Onze programma-assistent Niamh Leneghan bijt de spits af met een gesprek met Nyokabi Kariũki. Haar nieuwste ep peace places: Kenyan memories wordt bewerkt en uitgevoerd met het Cello Octet Amsterdam, Alev Lenz en Matt Evans op de Gaudeamus Saturday Night op 10 september in TivoliVredenburg.
door Niamh Leneghan
Ter herinnering dat we nog steeds in een pandemie zitten, ontmoette ik Nyokabi Kariũki tijdens een Zoom-gesprek, terwijl ze in Berlijn in quarantaine zat met corona. Tijdens ons gesprek bespraken we haar nieuwe ep, het componeerproces en wat we kunnen verwachten voor haar optreden op Gaudeamus Festival 2022.
De in New York wonende Keniaanse componist Nyokabi Kariũki daagde zichzelf uit met haar nieuwste ep. Ze experimenteerde met onontgonnen elektronische technieken en field recordings. De uitdaging ging nog een stap verder toen ze werd gevraagd dit te vertalen naar een live optreden op Gaudeamus. Voorafgaand aan de opdracht, vertelde Kariũki me, wist ze niet zeker hoe ze haar nieuwste werk live moest uitvoeren, dus was ze erg enthousiast toen Gaudeamus vroeg om een bewerking voor een strijkersensemble. De opdracht van Gaudeamus heeft haar in staat gesteld de verschillende elementen van de ep vanuit weer een andere, opnieuw onontgonnen hoek te bekijken, door het werk te transformeren naar de dynamiek van een cello-octet.
Over waarom ze Cello Octet Amsterdam uitkoos om haar composities tot leven te brengen, legt Kariũki uit: “Acht cello’s zijn luid en intens, maar ik hou van de cello en het bereik is zo ongelooflijk. Er is iets heel delicaats aan deze ep, dus ik kijk er erg naar uit om die kant van de cello’s te verkennen en te zien hoe ik de kracht die ze hebben in evenwicht kan brengen met de zachtheid die ze ook kunnen produceren.”
Omdat de nummers op de ep allemaal erg van elkaar verschillen, vertelt ze me dat elk stuk bij het aanpassen voor de cello’s ook om zijn eigen aanpak vraagt. De veelzijdigheid van het cello-ensemble zal tot uiting komen in de verschillende personages binnen de verhaallijn van de ep, met enkele gevallen van vaste notatie, maar ook delen die om meer improvisatie door de uitvoerders vragen. Om dit project, dat meerdere continenten overbrugt, goed aan te pakken, heeft Kariũki de in New York gevestigde percussionist Matt Evans bij het project betrokken, om live repetities mogelijk te maken in de aanloop naar de uitvoering. Dit vaste element betekent dat “als alles eenmaal door Matt is vastgelegd, het octet kan komen en in dat raamwerk kan meedoen; ik denk dat dat de gemakkelijkste manier is om het aan te pakken.” Naast het cello-octet en de percussie zal Kariũki mbira spelen en zingen met zangeres Alev Lenz, waarbij de elektronische soundscapes en field recordings van de ep de uitvoering mede vormgeven.
https://www.youtube.com/watch?v=F1MYb-8v12s
Als gevolg van de pandemie en de nieuwe compositietechnieken die ze gaandeweg heeft ontdekt, vertelt Kariũki me over haar huidige ‘performance-identiteitscrisis’, nu elektronica ook een onderdeel is van haar werk. De kennismaking met van elektronica voor haar muziek vond plaats tijdens het afronden van haar bacheloropleiding compositie tijdens lockdown. Ze vond het niet leuk om alleen geschreven noten in te leveren voor haar laatste cursus: “Het is bedoeld als een live optreden! Dat is wat het leuk maakt voor jou als componist, om uitvoeringen van je werk te horen. Daarom dacht ik alleen maar aan het medium, hoe het werk zal worden geconsumeerd; zo kwam ik uiteindelijk in de richting van elektronica terecht.” Hierop voortbouwend begon ze een geluidsdagboek te verzamelen met field recordings en creëerde ze vervolgens muziek of klankwerelden rondom deze opnames. Dit project leidde haar naar het concept voor haar nieuwste ep, waarop elk nummer gebaseerd is op verschillende plaatsen en geluiden in Kenia. Omdat het creatieve proces echter plaatsvond in een tijd van beperkt reizen, werd Kariũki vanuit haar slaapkamer naar haar geboorteplaats in Kenia getransporteerd via oude video-opnames op haar telefoon en verhalen van vrienden.
Zelfs met betrekking tot het verzamelen van field recordings, zorgt Kariũki ervoor om zo authentiek en natuurlijk mogelijk te opereren, en is ze terughoudend om in haar omgeving voortdurend te zoeken naar materiaal. In een herkenbare analogie vergelijkt ze dit gevoel met toen ze een reisblog maakte op Instagram: “Op een gegeven moment ging het meer over wat ik ging posten en wat ‘instagrambaar’ was, zodat ik zelfs als ik uitging met vrienden ik bezig was met welke foto ik zou gaan maken. Het werd daardoor een stuk minder leuk, en het voelde raar om alles altijd als een soort kans te zien. Zo denk ik ook zo over field recordings; ik wil niet het gevoel hebben dat alles een kans is om vast te leggen … Als je iets vastgelegd krijgt, heb je het, maar als dat niet lukt, dan niet. Er komt gewoon wat er komt.”
We kijken er naar uit om Nyokabi Kariũki in september te mogen verwelkomen voor haar eerste bezoek aan Utrecht, en haar première van peace places: Kenyan memories met het Cello Octet Amsterdam op het podium van Gaudeamus te zien!