Tijdens de vele concerten in de Gaudeamus Muziekweek klinken ook veel nieuwe werken waarvan de inkt nog maar net droog is. Wij gingen in gesprek met een aantal componisten die vertellen over de compositie die zij in opdracht van ons geschreven hebben. Dit keer spraken we met de componiste Bianca Bongers.
Op haar zeventiende wist Bianca al dat ze zowel cello als compositie wilde studeren en koesterde stiekem de droom artist in residence bij Gaudeamus te worden. Al snel werd ze actief als componist en schreef ze in het kader van onze call for scores een stuk voor de accordeonist Vincent van Amsterdam. Een jaar later volgde een nieuwe compositieopdracht voor Kugoni Trio. Die werken waren een succes, dus een derde opdracht volgde: dit jaar schrijft ze een werk voor International Ensemble Modern Academy (IEMA) dat op 6 september in première zal gaan.
Casa de Musica
Over het aannemen van deze opdracht hoefde ze niet lang over na te denken, maar waar begin je dan? “Bepaalde stukken hebben een specifieke context of een programma waar het in moet passen.” Maar in dit geval was ze volledig vrij en dat zal in het stuk te horen zijn. Steeds stelde ze zichzelf de vraag: wat wil ik nou echt heel graag schrijven? “Ik maakte mij een voorstelling van grote samengestelde klankobjecten, en handgevormde buigingen in klank.”
In deze volledige vrijheid kwam ook haar wens naar boven om een werk te schrijven geïnspireerd op de Casa de Musica in Porto. “Dat gebouw heeft mij enorm aangesproken. Het visuele staat gelijk aan het muzikale. Eén aspect van dat gebouw is dat het tegelijkertijd zwaar is, maar ook een lichtheid in zich heeft.” Een interessant gegeven waar de titel van het werk aan ten grondslag ligt: to the ..light.. and the HEAVY!!
Getekende muziek
Het visuele aspect is erg belangrijk voor Bianca. Normaal gesproken begint zij met een visueel gedetailleerde voorstudie, maar voor dit stuk had zij een andere aanpak: “Ik wilde kijken wat er gebeurt als ik met de muziek zou tekenen. Ik ben een visueel denker. Zo projecteerde ik dit keer direct mijn visuele voorstelling op de muziek, in plaats van eerst het visuele uit te tekenen om vanuit daar de muziek te componeren.”
Zo licht ze toe: “Het stuk gaat over de balans tussen licht en zwaar. Die is gekoppeld aan abstract materiële vormen, zoals in de architectuur. Denk aan een gebouw dat een hele grote massa heeft maar toch een licht gevoel geeft. Tegelijkertijd is de muziek ook een ode aan zowel lichte als dieper gelegen emoties die je kunt voelen.”
Klankobjecten
Voor dit stuk ging zij een nieuwe uitdaging aan. “Het is voor mijzelf interessant als ik iets maak dat ik van tevoren nog niet ken. Het is een reden om te zoeken naar iets anders en dat maakt het proces spannend.” Voor dit stuk heeft ze zich veel bezig gehouden met de technisch aspecten van de instrumenten. Het is in dit stuk voor het eerst dat zij gebruikt maakt van glissandi en kwarttonen. “Het was voor het eerst dat ik deze kwarttonen nodig had. Ik wilde handgevormde ‘klankobjecten’ maken, waarvoor twaalf tonen niet meer genoeg waren; vandaar de kwarttonen. In de zware momenten zijn er momenten van muzikale activiteit die bijna tastbaar worden.”
De samenwerking met IEMA gaf haar de kans om deze nieuwe ideeën te onderzoeken. Hiervoor reisde zij af naar Frankfurt om daar een seminar bij het ensemble te volgen. International Ensemble Modern Academy is opgericht om musici en jonge componisten op te leiden en te helpen hun doelen te verwezenlijken. Voor Bianca was dit een nieuwe manier van werken. Als een echte perfectionist vertelt ze me: “Ik maak eigenlijk nooit nieuwe versies, want ik wil het in één keer goed doen. Dit keer had ik diverse fragmenten voorbereid en kon ik met hen testen wat het best werkte. Het was erg onwennig om iets te repeteren dat nog niet af was. Normaal gesproken geef je als componist instructies aan het ensemble, nu was het ook andersom. We repeteerden met het complete ensemble en dirigent Lucas Vis die het proces begeleidde en tips gaf. Zo zochten we drie dagen naar de optimale versie van wat toen was geschreven. Zo’n tussenfase is een enorm verschil met mijn normale werkproces maar tegelijkertijd een enorme kans.” to the ..light.. and the HEAVY!! gaat vrijdag 6 september in première tijdens het Lunchpauzeconcert.