Tijdens de vele concerten in de Gaudeamus Muziekweek klinken ook veel nieuwe werken waarvan de inkt nog maar net droog is. Wij gingen in gesprek met een aantal componisten die vertellen over de compositie die zij in opdracht van ons geschreven hebben. Tussen zijn repetities door spraken we met gitarist, improvisator en componist Jasper Stadhouders.
In 2015 richtte hij de PolyBand op, bestaande uit een wisselende poule van musici en performers. Al een tijd liep hij met een idee rond voor een nieuw stuk om de volgende stap met dit ensemble te kunnen zetten. Toen belde Martijn Buser, onze programmeur, om te informeren naar Jaspers toekomstplannen met de PolyBand. “Ik had het hele plan al klaar, alleen wist ik nog niet hoe ik het kon uitvoeren. Alsof hij mijn gedachte kon lezen,” licht Jasper toe.
Trombones
En wat een plan. De PolyBand begon als een trio bestaande uit gitaar, drum en dans dat stukje bij beetje uitgroeide. De eerste concerten duurde 25 minuten en die werden langer en langer, en de band groter en groter. Maar op de achtergrond brandde altijd een vuurtje voor een groter idee. “Als zo’n vuurtje zo lang aanblijft dan is het een goed idee.” Dit grotere idee bestaat onder andere uit dubbele gitaar en dubbele trombone en vijf percussionisten. Er moet zelfs een extra podiumdeel aan te pas komen, om ruimte te bieden aan 18 musici en performers op het podium, plus hun eigen geluidstechnicus die je als een extra bandlid kan beschouwen. “In het begin was ik heel bang. Hoe ga ik dat in godsnaam doen? Ik had bijvoorbeeld geen idee hoe ik voor trombones moest componeren en daarom heb ik het altijd uitgesteld. Toen dacht ik ‘ik ga het godverdomme gewoon doen’ en nu ben ik enorm blij met het resultaat.”
Jazz
Dit plan komt niet zomaar uit de lucht vallen: “Mijn ouders luisterde altijd veel jazz in de hoek van Miles Davis, waardoor ik in mijn tienerjaren nooit rock luisterde, altijd jazz. Zo heb ik me oorspronkelijk als een jazzgitarist ontwikkeld. Toen kwam ik in Amsterdam en heb ik me op mijn 17e radicaal tegen jazz gekeerd – hoewel ik me inmiddels gelukkig weer met jazz heb verzoend – en ben ik de abstracte muziek en vrije improvisatie ingedoken. Toch miste ik het nog om grooves te spelen en begon ik me vanaf mijn 21e ineens ook rock te luisteren. The Ex is een enorme inspiratie, gewoon lekker raggen. Ik speelde toen vooral vrije improvisaties, maar ik zat nog niet in een bandje dat zich richtte op groove en polyritmiek. Dus richtte ik er zelf maar één op, waarmee we composities speelden vol polyritmiek en -tonaliteit. Letterlijk al mijn muzikale interesses komen hierin terug. Het is een synthese van vrije impro, groove en polyritmiek.”
Modulair
Zoals veel componisten bij Gaudeamus is Stadhouders geen componist in de traditionele zin van het woord. “Ik heb zeker noten op papier, maar ik ben praktisch ingesteld als muzikant. Ik wil gewoon dóen. In plaats van heel diep te onderzoeken, zeg ik gewoon tegen mijn musici wat mijn idee is en dan kunnen zij dat interpreteren.” Hoewel er een vaste structuur in het stuk bestaat, zit er veel flexibiliteit in het concept en in de partituur. “Het is een modulaire compositie. Iedereen kent elke partij, elke partij is inwisselbaar, onder elkaar, tegenover elkaar, bovenop elkaar enzovoort. Je kan het zien als een spel. Als iedereen alle partijen kent, kan men ook herkennen als iemand een andere partij inzet. Dan kan je de keuze maken: ga ik meedoen, ga ik hetzelfde doen, ga ik er tegenin, ga ik improviseren of ga ik stoppen met spelen?”
Vrijheid
“Tot op zekere hoogte heeft iedereen heel veel individuele vrijheid. De groep bestaat stuk voor stuk uit rasimprovisatoren. Ik heb enorm veel vertrouwen in hun muzikale keuzes, dus dat maakt het interessant om minder vast te leggen. De vorige Polyband was een rigide idee maar dit voelt als een compleet nieuw hoofdstuk. Sinds ik begonnen ben, is het een van mijn belangrijkste bands. Stiekem is er al een plan voor hoofdstuk 3. Ik denk dat dit de rest van mijn leven zo doorgaat, met ideeën die telkens weer opkomen.” Maar nu eerst 7 september, want dan gaat het nieuwe werk in volledige bezetting in première tijdens de Saturday Night.