Gen Tanaka
Na de cultuurschok die zijn trainingsjaren aan de oostkust van Amerika waren, is de Japanse muziekpionier Gen Tanaka (1994) zijn muzikale identiteit en spirituele pad aan het herontdekken. Tanaka is een van de vier genomineerden dit jaar voor de Gaudeamus Award, onze jaarlijkse prijs voor jonge componisten. Zijn werk zal tijdens verschillende concerten in het festival te horen zijn en speciaal voor het festival zal hij een nieuw stuk schrijven voor ensemble VONK. Aan het einde van de week zal een van de vier genomineerden de prijs in ontvangst nemen.
“Ontwaak! Dat is waarschijnlijk de onderliggende boodschap van alle muziek die ik op dit moment schrijf. Ik wil dat mijn muziek voelt als water dat in het gezicht wordt gegooid van iemand die dronken is.” Tanaka schrijft doordringende, zeer dynamische muziek, met rijke, volle akkoorden die klinken als een strijdkreet. “Die dichtheid en rijkdom aan geluid put ik uit dingen als gamelanmuziek, waar in wezen een overweldigende hoeveelheid trillingen wordt gegenereerd om de luisteraar te ontwapenen.”
Tanaka’s muziek komt uit een diep spirituele plek, maar staat ver af van waar de meeste mensen aan denken bij ‘spirituele muziek’: “Drones, mensen die op gongs slaan, weet je wel, ‘chill’. Mijn muziek is helemaal niet zo chill. Ik probeer levensechte sensaties uit te beelden, gevoelens van plotseling een veel groter perspectief op alles krijgen. Het kan dingen betekenen als vrede sluiten met chaos en dood. Het is nooit gemakkelijk.” Tanaka wil dat het publiek door zijn muziek geraakt wordt en staat sceptisch tegenover een puur intellectuele benadering van muziek. “Popmuziek is tegenwoordig overal en is voornamelijk gericht op effect. Het laat je echt dingen voelen. Als reactie daarop denk ik dat veel componisten eerder naar intellectuele bevrediging zoeken. Zelf denk ik dat popmuziek juist de lat hoger legt voor hoe fysiek muziek zou moeten proberen te zijn.”
Ook is hij van mening dat de constante drang om te innoveren die de hedendaagse gecomponeerde muziekscene lang heeft voortgedreven, zijn relevantie heeft verloren in onze snel veranderende tijden. “Ik vind innovatie spannend, maar nieuwheid puur om de nieuwigheid voelt als een doodlopende weg en lijkt wat mij betreft te veel op economie. Die focus op innovatie leidt ook vaak tot muziek die vooral intellectueel is, niet lichamelijk. En dat ‘uit het lichaam treden’ ten gunste van ideeën en symbolen is precies de oorzaak van veel van onze hedendaagse problemen, denk ik.”
Waar veel oosterse religieuze muziek grotendeels geïmproviseerd is, is voor Tanaka strikte compositie nog steeds de beste techniek om te bereiken wat hij wil. “Als je naar mijn muziek kijkt, is het bijna altijd een groep mensen die zich gedraagt als één enkele machine, als één instrument. En ik denk dat dat echt de kracht van compositie is: meerdere mensen samen laten optreden en zo hele specifieke vormen en structuren creëren.”
Het hoofdwerk dat Tanaka instuurde voor de Gaudeamus Award was getiteld square one. Net als bij alle andere genomineerden wordt Tanaka’s hoofdwerk gespeeld tijdens het festival, maar in zijn geval is het inmiddels compleet herschreven én het heeft een nieuwe titel gekregen, Vamachara. “Ik heb het gevoel dat ik als componist nog maar net begonnen ben. Ik begin me te realiseren dat ik bij hele grote stukken vooral maar moet schrijven en schrijven en schrijven. Zo wordt de muzikale taal die ik wil gebruiken steeds duidelijker. En dan gooi ik alles weg wat ik heb geschreven en begin ik opnieuw.”
